Kết cấu nhà gỗ kẻ truyền Bắc Bộ

Kết cấu nhà kẻ truyền tương đối phức tạp với nhiều chi tiết cấu tạo khác nhau, với mỗi vùng miền thì lại gọi tên khác nhau, tuy nhiên về chức năng là giống nhau, hình thức, cách thực hiện có thể khác nhau. Trong suốt quá trình thiết kế thi công nhà gỗ cổ truyền, nhà gỗ An Phú đã nhận được rất nhiều các câu hỏi xoay quanh cách gọi tên cũng như chức năng, cấu tạo, nguyên vật lý của từng kết cấu trong nhà gỗ kẻ chuyền. Để giúp Quí khách hàng có góc nhìn cụ thể nhất, trong bài viết này nhà gỗ An Phú xin giới thiệu chi tiết về cấu trúc nhà gỗ, tên gọi cấu kiện nhà gỗ  tới Quí khách hàng, mời Quí vị cùng theo dõi.

TÌM HIỂU VỀ NHÀ GỖ KẺ TRUYỀN BẮC BỘ

Đầu tiên ta đi tìm hiểu: Nhà gỗ kẻ truyền là gì ? Nhà gỗ kẻ truyền là một loại hình nhà ở đã có từ lâu đời của người dân đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam. Nhà gỗ kẻ truyền có chất liệu đặc trưng bằng gỗ, hình thái cổ kính, mái ngói rêu phong và sân vườn rộng rãi.

Cấu tạo nhà gỗ kẻ chuyền gồm

1 Cột

2 Xà

2.1 Trong khung

2.2 Ngoài khung

3 Kẻ

4 Dầm

5 Rường

6 Các kết cấu mái

7 Các kết cấu nhà kẻ truyền khác

Cột nhà kẻ truyền

Cột là trụ đỡ của căn nhà, gần như toàn bộ trọng lượng của căn nhà đều được đặt trên hệ thống cột này. Hệ thống cột trong kiến trúc nhà kẻ truyền gồm: cột cái, cột quân (cột con) và cột hiên.

- Cột cái là gì ? Cột cái: cột chính của nhà đặt ở hai đầu nhịp chính tạo chiều sâu cho gian giữa. Nối hai cột cái là câu đầu.  hay còn được gọi là cột chính (cột to nhất) được đặc ở hai đầu nhịp chính.

- Cột quân nhà gỗ kẻ truyền: Cột quân hay cột con: cột phụ ngắn hơn cột cái, nằm ở đầu nhịp phụ hai bên nhịp chính. Khác biệt chiều cao của cột cái và cột con tạo ra độ dốc của mái nhà.

- Cột hiên nhà gỗ kẻ truyền: nằm ở vị trí trước hiên nhà, thấp và bé hơn cột quân

- Kích thước cột nhà gỗ thì phụ thuộc vào độ lớn của ngôi nhà ( Dài và rộng), Kích thước cột nhà gỗ thường được kiến trúc sư lên cân đối theo tỷ lệ khi thiết kế, được thể hiện chi tiết trên bản vẽ kết cấu nhà gỗ.

Xà nhà gỗ kẻ truyền 

Xà là các giằng ngang chịu kéo, có nhiệm vụ liên kết các cột với nhau. Xà nhà kẻ truyền gồm hệ thống các xà nằm trong khung và các loại xà nằm ngoài khung:

Khung nhà gỗ kẻ truyền

Trong khung nhà gỗ kẻ truyền

Xà lòng hay chếch: liên kết các cột cái của khung

Xà nách hay xà thuận: có nhiệm vụ liên kết cột cái với cột quân trong khung nhà.

Ngoài khung nhà gỗ kẻ truyền

Các loại xà nằm ngoài khung gồm có:

• Xà thượng: xà nằm gần trên đỉnh của cột cái liên kết các cột cái giữa các khung với nhau
• Xà hạ: hay xà đại, nằm dưới xà thượng phía trên quá giang, có nhiệm vụ liên kết các cột cái giữa các khung, tại cao độ đỉnh cột quân, gần sát vị trí liên kết xà lòng, xà nách vào cột cái.
• Xà tử thượng: được liên kết với các cuột quân và có vị trí nằm dưới xà tử hạ
• Xà tử hạ: có nhiệm vụ liên kết các cột quân và nằm ở phía trên đầu cột quân.
• Xà ngưỡng: Liên kết dưới chân các cột quân và được đặt ở vị trí ngưỡng cửa. Xà này đỡ hệ thống cửa bức bàn.
• Xà hiên: là loại xà có chức năng liên kết trên đầu các cột hiên của các khung.
• Thượng lương nhà gỗ ( Xà nóc ): còn gọi là đòn đô ông hay là xà nóc, đặt trên đỉnh mái.

Kẻ của nhà gỗ kẻ truyền

• Kẻ là dầm đơn đặt theo phương chéo của mái nhà, gác lên cá cột bằng liên kết mộng. Thường có các loại kẻ sau:
• Kẻ ngồi: Là các kẻ gác từ cột cái sang cột quân, nằm trong khung.
• Kẻ hiên: là kẻ gác từ cột quân sang cột hiên, trong khung. Một phần kẻ hiên được kéo dài đâm qua cột hiên để đỡ phần chân mái.

Dầm nhà gỗ kẻ truyền

Bảy hậu nhà gỗ kẻ truyền: là dầm nằm trong khung liên kết vào các cột quân phía sau nhà, đỡ phần mái vảy phía sau. Thông thường, nhà ở thì mặt tiền dùng kẻ mặt, mặt sau dùng bẩy, gọi là nhà Tiền Kẻ – hậu Bẩy. Đối với các công trình tín ngưỡng công cộng như đình, chùa, đền, miếu, thì bốn mặt xung quanh đều có hiến thoáng nên không có cột hiên, nên thường dùng bẩy hiên.

Câu đầu nhà gỗ kẻ truyền: là dầm ngang chính, có chức năng khóa đầu trên của cột cái, được đặt trên cùng.

Rường nhà gỗ kẻ truyền

Con rường hay còn gọi là chồng rường là các đoạn gối đỡ mái dạng dầm gỗ hộp để đỡ hoành mái, được đặt trồng lên nhau. Chiều dài của chúng thu ngắn dần cân theo chiều vát của mái, càng các con rường bên trên càng ngắn. Ở vì nóc các con rường nằm chồng lên câu đầu.

Rường bụng lợn: hay còn gọi là con lợn. Là con rường trên cùng, gối trên rường bên dưới quan hai đoạn cột ngắn gọi là trụ rốn, có nhiệm vụ đỡ xà nóc (thượng lương). Phía dưới rường bụng lợn (giữa hai trụ trốn) là ván lá đề thường được điêu khắc trang trí. Con lợn còn có thể thay bằng giá chiêng.

Rường cụt loại rường nằm ở vì nách (giữa cột cái và cột quân), chúng nằm chồng trên xà nách, chúng cũng đỡ hoành và vẫn thu dần chiều dài khi lên cao theo độ dốc mái.

Các kết cấu mái nhà kẻ chuyền

Hoành: là các dầm chính đỡ mái đặt nằm ngang theo chiều dọc nhà gỗ, vuông góc với khung nhà, kích thước hoành phụ thuộc vào kích thước của gian lòng nhà.

Rui là các dầm phụ trung gian, đặt dọc theo chiều dốc mái (vuông góc với hoành), gối lên hệ thống hoành.

Mè (nito) là các dầm phụ nhỏ, đặt vuông góc với rui, song song với hoành, gối lên hệ rui. Khoảng cách giữa các mè là nhỏ nhất, vừa đủ để lợp ngói. Việc sử dụng hệ kết cấu hoành – rui mè, nhằm phân nhỏ nhịp của kết cấu đỡ mái thành hệ lưới vừa đủ để lát lớp gạch màn và lợp ngói bên trên.

Gạch màn là một loại gạch lá nem đơn bằng đất nung, có tác dụng đỡ ngói đồng thời tạo độ phẳng cho mái, chống thấm dột và chống nóng. Gạch màn ngồi trực tiếp trên lớp mè.

Ngói mũi hài hay còn gọi là ngói ta hay ngói vẩy rồng, bằng đất nung, trực tiếp chống thấm dột và chống nóng, lợp trên lớp gạch màn và cũng có thể có lớp đất sét kẹp giữa.

Các kết cấu nhà kẻ truyền khác

Cửa bức bàn: là tấm cửa nằm nhiều cánh giữa hai cột trong một gian nhà. Các cách cửa mở không dùng bàn lề như cửa hiện đại ngày nay mà dùng cối xoay, ưu điểm của mở kiểu này là cánh không bị xệ. Các cách cửa có thể tháo rời. Cửa thường được chạm khắc hoa văn đặc sắc góp phần mang lại giá trị thẩm mỹ cho cả căn nhà.

Ngoài ra còn có một số chi tiết khác như: thước tầm, con tiện, dạ tàu, ngói âm dương, đầu đao…Kết cấu nhà gỗ 2 tầng , kết cấu nhà gỗ 3 gian 2 chái một tầng Quý khách vui lòng tham khảo trên google để biết thêm.

Nhà gỗ An Phú là đơn vị chuyên thiết kế và thi công nhà gỗ theo yêu cầu, với nhiều năm kinh nghiệm trong nghề và đội nghũ thợ tay nghề cao luôn cam kết mang đến cho Quý khách hàng công trình nhà cổ đúng quy chuẩn, có giá trị thẩm mỹ cao, với chi phí về thời gian và chi phí tài chính là thấp nhất.